جلسه دفاعیه پایان نامه «آقای بسم الله قبادیانی » دانشجوی تبعه افغانستان مقطع کارشناسی ارشد رشته فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی روز چهار شنبه مورخ 13/02/1402 از ساعت 14 در سالن جلسات دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی برگزار می گردد.

عنوان رساله:

مهار قدرت حاکم از منظر فقه اسلامی و حقوق افغانستان

استاد راهنما: دکتر محمد جعفری هرندی

استاد مشاور: دکتر افتخار دانشپور

استاد داور: دکتر شکیبا امیرخانی

چکیده

قدرت حاکم، اگر مهار نشود جامعه را به فساد و تباهی می‌کشاند؛ و باعث تضعیف حقوق دیگران می‌شود. مهار قدرت حاکم به معنای جلوگیری از سوءاستفاده از قدرت و ارائه نقطه نظریه‌های اصلاحی در جهت هدایت دولت مردان و حاکمان است. بسته نمودن راه‌های پنهانی و آشکار، استبداد و استکبار در معنا و مفهوم مهار قدرت حاکم در جامعه نهفته است. مهار قدرت حاکم در تمامی نظام‌های دنیا به شکل‌های گوناگون مطرح بوده است؛ اما! اسلام با وجودی آنکه قدرت حاکمان را امانتی  در دست وی می‌داند، اما مهار قدرت حاکم را نیز مورد توصیه و تأکید قرار داده است.

پرسش اصلی در این تحقیق مطرح هست این است که مهار قدرت حاکم از منظر فقه اسلامی و حقوق افغانستان چیست؛ در پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال باید فرمود:

باوجود اختلاف‌ها میان فقه‌ها مذاهب اسلامی، مهار قدرت حاکم لازم و اصل پایدار و مستحکم فرض شده است، و مسئولیت آن را به عهده مردم گذاشته و در این زمینه آیات و روایات و سنت عملی پیامبر ^{(صلی‌الله علیه و آله و سلم)} و یاران ایشان گواه بر این مدعا است. بیعت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، ارشاد و نصحت از جمله راه و روش‌های قدیمی و خاستگاه‌های مهار قدرت حاکم در فقه مذاهب اسلامی هستند که مهاری مردمی را در جامعه اسلامی تحقق می‌بخشند، احزاب سیاسی، جامعه مدنی، مطبوعات، رسانه‌ها، و مصلحت‌ها از جمله شیوه‌های جدید در مهار قدرت حاکم  از سوی مردم در فقه اسلامی  و حقوق شناخته شده است؛ تحقق توحید و اجرای شریعت و احکام اسلامی، احیایی حق و عدالت‌خواهی تحقق معروف و جلوگیری از منکرات، اصلاح امور و فساد ستیزی اهتمام به اموری مسلمانان و حفظ مصلح عمومی از جمله پیامدهای از قدرت حاکم است که در حقوق و قوانین افغانستان حق چنین مهاری برای ملت مورد تأکید واقع شده و مردم می‌توانند با بهره‌گیری  از آزادی بیان، مطبوعات، رسانه‌ها، مظاهر، اعتصابات، احزاب سیاسی، جامعه مدنی، اجتماعات و تحصن می‌توانند قدرت حاکم را مهار کنند؛ و جلوگیری از فساد و خودکامگی و استبداد شوند، هر چند که موانع علمی بر سری راه این مهار و جود دارد.

کلیدواژه‌ها: قدرت، حاکم، فقه اسلامی، حکومت، حقوق، افغانستان