دکتر مهدی فرمانیان، دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم، طی مصاحبهای که با ایشان در «دومین همایش آسیبشناسی پایاننامهها و رسالهها در حوزه علوم انسانی و اسلامی با تأکید بر نقد کارآمدی» انجام گرفت، نکات ارزشمندی در خصوص پایاننامهها و رسالههای تقریبی و مسائل همسو با آن مطرح نمودند که خلاصۀ مهمترین نکات آن در زیر تقدیم علاقهمندان میگردد.
دکتر فرمانیان به طور کلی یکی از آسیبهای جدی پایاننامهها و رسالهها را سیاستِ افزایش پذیرش تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی بهویژه در مقطع دکتری دانست و گفت این مسئله منجر به کاهش کیفیت علمی پایاننامه ها و رساله ها شده است. از نظر او اگر چه، پذیرش بالای دانشجو برای برخی دانشگاهها و موسسات نفع مالی در پی دارد، اما نتیجه این فارغالتحصیلی دانشجویان فاقد دانش است.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم، بر این باور است که حذف استاد راهنما و مشاور از جلسات دفاعیه بهمنظور در معرض پاسخگو قرار دادنِ دانشجویان در غیاب تیم هدایتکننده پایاننامه و رساله، بسیار کارساز خواهد بود. وی در بخش دیگری از سخنان خود بر مسئلهمند نبودن پایاننامهها و رسالهها اشاره کرد و آن را یک آفات جدی قلمداد کردند. اطلاع دقیق از پیشینه پژوهش برای پرهیز از دوبارهکاری دغدغه بعدی این استاد حوزه و دانشگاه بود.
نویسندۀ کتاب تاريخ تفکر سلفيگري از آغاز تا عصر حاضر گفت از رسالۀ دکتری توقع میرود «نظریهپردازی»کند و پیوند محکمی با مسائل روز جامعه داشته و البته در جهت رفع مشکلی از مشکلات جامعه گام بردارد.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم، درخصوص تأثیر مطالعه تطبیقی و رویکرد میانرشتهای بر کارآمدی رسالهها گفتند دانشجو باید حرف و گزاره مخالف را از منابع اصلی و معتمد هر فرقه و مذهب استخراج نماید؛ بهعنوان مثال دانشجو درباره داعش پایاننامه مینویسد اما حتی یک کتاب از نظریهپردازان داعش نخوانده است، در صورتیکه داعش پنج هزار جلد کتاب نوشته است، باید آنها را خواند تا بتوان به درستی نقد کرد؛ یا درباره اهلسنت تحقیق میکنیم اما هیچ منبع خوبی از اهلسنت مطالعه نمیکنیم؛یا یک وهابی بدون اینکه کتابی از شیعه بخواند درباره شیعه مینویسد.
دکتر فرمانیان ویژگیهای یک پایاننامه و رساله تقریبی را در انتخاب موضوع [عنوان] تقریبی، استادان تقریبی، استفاده از منابع و مصادر تقریبی و مقارنهای و البته استناد به منابع معتمد هر یک از مذاهب دانست.